1. odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
2. odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;
3. umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Art. 67a § 2 Ordynacji podatkowej stanowi, że umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.

Zgodnie z treścią ww. art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej, postępowanie w sprawie ulgi wszczyna wniosek złożony przez podatnika. Do wniosku (podania) w sprawie udzielania ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych mają zastosowanie ogólne zasady składania podań, uregulowane w Dziale IV Ordynacji podatkowej. We wniosku należy wskazać tytuł podatku, w ramach którego powstało zobowiązanie objęte preferencją, kwotę zobowiązania, okres rozliczeniowy, rodzaj ulgi, o którą ubiega się podatnik oraz okoliczności, w ocenie podatnika, uzasadniające udzielenie preferencji.

Załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Organ podatkowy, po przeprowadzeniu postępowania podatkowego wydaje decyzję o udzieleniu wnioskowanej ulgi lub o odmowie jej udzielenia.

Przesłanką przyznania określonych w art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej ulg jest: „ważny interes podatnika" lub „interes publiczny". Są to zwroty niedookreślone, których treść kształtowana jest na tle indywidualnej sprawy, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów administracyjnych. Ocena występowania powyższych przesłanek należy do organu podatkowego, który na podstawie zgromadzonego w postępowaniu podatkowym materiału dowodowego rozstrzyga o zaistnieniu ww. przesłanek w sprawie, biorąc pod uwagę sytuację finansową, majątkową, a także zdrowotną w jakiej znajduje się podatnik ubiegający się o ulgę. Analizie podlegają również inne elementy stanu faktycznego, takie jak: przyczyny powstania zaległości, przyczyny niemożności zapłaty należności publicznoprawnych w ustawowych terminach, charakter trudności płatniczych (przejściowe, długofalowe), działania zmierzające do poprawy sytuacji, a także postawę podatnika w realizacji obowiązków podatkowych.

Decyzja w przedmiocie udzielenia preferencji podatkowej jest rozstrzygnięciem opartym na zasadzie uznania administracyjnego. Oznacza to, że nawet w przypadku występowania w sprawie przesłanek ważnego interesu podatnika i interesu publicznego, organ podatkowy może odmówić udzielenia wnioskowanej ulgi.

W przypadku wniosku o udzielenie preferencji podatkowej, dotyczącej należności stanowiącej dochód jednostek samorządu terytorialnego (podatek od spadków i darowizn, podatek od czynności cywilnoprawnych, zryczałtowany podatek w formie karty podatkowej), organ podatkowy udziela wnioskowanej ulgi wyłącznie za zgodą przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego (art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego).

Z dniem 1.01.2016 r. wszedł w życie przepis art. 259 § 1a ustawy Ordynacja podatkowa stanowiący, że w razie niedotrzymania terminu płatności trzech kolejnych rat, na jakie został rozłożony podatek lub zaległość podatkowa, następuje z mocy prawa wygaśnięcie decyzji o rozłożeniu na raty w zakresie wszystkich niezapłaconych rat.

POMOC PUBLICZNA DLA PRZEDSIĘBIORCÓW

Udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych podatnikowi prowadzącemu działalność gospodarczą  umożliwia przepis art. 67b § 1 Ordynacji podatkowej, który rozszerza zakres dyspozycji art. 67a § 1 tej ustawy. Warunkiem udzielenia wnioskowanej preferencji jest występowanie przesłanek, o których mowa w art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej, tj. przesłanki „ważnego interesu podatnika" lub „interesu publicznego" przy równoczesnym uwzględnieniu regulacji zawartej w art. 67b § 1 ww. ustawy.

Zgodnie z treścią wskazanego wyżej przepisu art. 67b § 1 Ordynacji podatkowej, organ podatkowy na wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą może udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, określonych w art. 67a:

1. które nie stanowią pomocy publicznej;
2. które stanowią pomoc de minimis – w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis;
3. które stanowią pomoc publiczną:

• udzielaną w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia,
• udzielaną w celu zapobieżenia lub likwidacji poważnych zakłóceń w gospodarce o charakterze ponadsektorowym,
• udzielaną w celu wsparcia krajowych przedsiębiorców działających w ramach przedsięwzięcia gospodarczego podejmowanego w interesie europejskim,
• udzielaną w celu promowania i wspierania kultury, dziedzictwa narodowego, nauki i oświaty,
• będącą rekompensatą za realizację usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym powierzonych na podstawie odrębnych przepisów,
• na szkolenia,
• na zatrudnienie,
• na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw,
• na restrukturyzację,
• na ochronę środowiska,
• na prace badawczo-rozwojowe,
• regionalną,
• udzielaną na inne przeznaczenia określone na podstawie § 6 przez Radę Ministrów.

Zasady postępowania w sprawach dotyczących pomocy państwa reguluje ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Natomiast reguły dopuszczalności udzielania pomocy publicznej określają przepisy „Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej" (wersja skonsolidowana Dz. Urz. UE C 326/47 z 26 października 2012 r.), a zwłaszcza odnoszący się do problematyki pomocy państwa art. 107 tego Traktatu. Przepis art. 107 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej stanowi, że z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktacie, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi.

W rozumieniu obowiązującego obecnie art. 107 ust.1 TFUE, każde wsparcie udzielane przedsiębiorstwu jest uznawane za pomoc publiczną, o ile jednocześnie spełnione są następujące warunki:

1. udzielane jest ono przez Państwo lub ze środków państwowych,
2. przedsiębiorca uzyskuje przysporzenie na warunkach korzystniejszych od pferowanych na rynku,
3. ma charakter selektywny (uprzywilejowuje określonego lub określonych przedsiębiorców albo produkcję określonych towarów),
4. grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między krajami członkowskimi UE.

W świetle powyższych uregulowań, udzielanie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych wnioskodawcom prowadzącym działalność gospodarczą dokonuje się w ramach systemu pomocy publicznej. Przepisy prawa unijnego stanowią podstawę systemu wsparcia ze środków państwa, co wynika z zasady nadrzędności prawa wspólnotowego nad krajowym porządkiem prawnym - przepisy prawa krajowego pełnią funkcję wykonawczą względem regulacji unijnego prawa konkurencji w zakresie pomocy państwa dla przedsiębiorców.

Udzielanie ulg jako przysporzenia niestanowiącego pomocy publicznej (art. 67b § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej).

W przypadku ubiegania się przez podatnika prowadzącego działalność gospodarczą o ulgę niestanowiącą pomocy publicznej, o której mowa w art. 67b § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, niezbędnym jest wykazanie, że udzielona ulga nie będzie pomocą publiczną w rozumieniu art. 107 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Tylko brak łącznego spełnienia wszystkich powyższych przesłanek przez planowane przysporzenie, skutkuje dopuszczalnością jego wdrożenia na rzecz beneficjenta, jako wsparcia spoza systemu pomocy publicznej.

Udzielanie ulg w ramach pomocy de minimis (art. 67b § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej).

Ordynacja podatkowa jest jednym z wielu aktów prawnych w systemie prawa krajowego, który ma status programu pomocowego i stanowi formalnoprawną podstawę do udzielenia wsparcia w ramach pomocy de minimis.

Stosownie do treści art. 67b § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej, udzielanie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych na wniosek przedsiębiorcy w ramach pomocy de minimis, następuje w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego, dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis.

Z  dniem 01 stycznia 2014 r. weszło w życie rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis, które zostało opublikowane w dniu 24 grudnia 2013 r. w Dzienniku Urzędowym UE L Nr 352/1.

Ponadto aktami prawnymi, w których określone zostały materialoprawne reguły dopuszczalności pomocy publicznej de minimis dla podatników prowadzących działalność gospodarczą, w rozumieniu wspólnotowego prawa pomocy, są:

• rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym, które obowiązuje od dnia 01.01.2014 r. (opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE L Nr 352/9 w dniu 24 grudnia 2013 r.),
• rozporządzenie Komisji (UE) Nr 717/2014 z 27 czerwca 2014 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rybołówstwa i akwakultury,które obowiązuje od dnia 01.07.2014 r.  (opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE L Nr 190/45w dniu 28 czerwca 2014 r.)

Przedsiębiorcy ubiegający się o pomoc de minimis, pomoc inną niż de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, składając wniosek o wsparcie, muszą mieć na uwadze treść rozporządzeń Rady Ministrów, wydanych na podstawie delegacji ustawowych, zawartych w art. 37 ust. 2a oraz ust. 6 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, takich jak:

1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis,
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie,
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 2010 r. w sprawie informacji składanych przez podmioty ubiegające się o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie.

Ww. uregulowania nakładają na wnioskodawców obowiązek przedłożenia określonych informacji na formularzu, stanowiącym integralną część wniosku o udzielenie preferencji.

Udzielanie ulg w ramach poszczególnych przeznaczeń wyszczególnionych w treści art. 67b § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej.

Art. 67b § 1 pkt 3 wskazuje rodzaje przeznaczeń, w ramach których możliwe jest udzielanie  ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc publiczną:

• ulgi udzielane w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia (tj. wymienione w art. 67b § 1 pkt 3 lit. a)  - mogą być udzielane wyłącznie w ramach programów pomocowych określonych w odrębnych przepisach lub jako pomoc indywidualna.
• ulgi udzielane w celu zapobieżenia lub likwidacji poważnych zakłóceń w gospodarce ocharakterze ponadsektorowym oraz udzielane w celu wsparcia krajowych przedsiębiorców działających w ramach przedsięwzięcia gospodarczego podejmowanego w interesie europejskim, a także udzielane w celu promowania i wspierania kultury, dziedzictwa narodowego, nauki i oświaty, jak również będące rekompensatą za realizację usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym powierzonych na podstawie odrębnych przepisów oraz na szkolenia, zatrudnienie, na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, na restrukturyzację, na ochronę środowiska, na prace badawczo-rozwojowe, stanowiące pomoc publiczną regionalną (tj. wymienione w art. 67b § 1 pkt 3 lit. b-l)  - mogą być udzielane wyłącznie jako pomoc indywidualna zgodna z programami rządowymi lub samorządowymi albo udzielana w ramach programów pomocowych określonych w odrębnych przepisach.

Zestawienie najważniejszych przepisów dotyczących udzielania pomocy publicznej w formie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych (prawo krajowe):

1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa
2. Ustawa  z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 2010 r. w sprawie informacji składanych przez podmioty ubiegające się o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie
6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 marca 2007 r. w sprawie zaświadczeń o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie i rybołówstwie
7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w różnych formach
8. Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi

Do najważniejszych źródeł prawa wspólnotowego w zakresie pomocy publicznej należą:

1. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. UE nr C 326/47 z 26 października 2012 r.),
2. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz. Urz. WE L nr 352/1 z 24 grudnia 2013 r.).
3. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz. Urz. WE L nr 352/9 z 24 grudnia 2013 r.).
4. Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 717/2014 z dnia 27 czerwca 2014 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rybołówstwa i akwakultury(Dz. Urz. UE L nr 190/45z 28 czerwca 2014 r.)

Szczegółowe informacje na temat nowelizacji przepisów dotyczących udzielania pomocy publicznej można odnaleźć na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - http://www.uokik.gov.pl/ (link otwiera nowe okno w innym serwisie), w zakładkach: Pomoc publiczna /Informacje ogólne /Modernizacja przepisów o pomocy publicznej.
Z kolei informacje dotyczące pomocy de minimis w sektorze produkcji rolnej oraz rybołówstwie można znaleźć na stronach internetowych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, który jest organem monitorującym pomoc publiczną w rolnictwie i rybołówstwie.

Ponadto dostęp do dzienników urzędowych Unii Europejskiej w języku polskim odnaleźć można na stronie http://eur-lex.europa.eu (link otwiera nowe okno w innym serwisie).